Έκθεση Β΄ Λυκείου: Η κατασκευή της πραγματικότητας των ειδήσεων

Η κατασκευή της πραγματικότητας των ειδήσεων

Το παράδειγμα των ειδήσεων, το πιο γνωστό και πολυχρησιμοποιημένο παράδειγμα στην έρευνα των μέσων, δείχνει ότι η κατασκευή της κοινωνικής πραγματικότητας αποτελεί μια ιδιαίτερα πολυσύνθετη διαδικασία επιλογών. Όλες οι θεωρίες των ειδήσεων παρουσίασαν ορισμένα επιμέρους ενδιαφέροντα συμπεράσματα, με προβληματική ωστόσο την επιστημονική επαλήθευσή τους. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι φανερή η αδυναμία εξαγωγής ασφαλών και αδιάβλητων συμπερασμάτων, που θα προϋπέθεταν την ύπαρξη μιας συνολικά αποδεκτής θεωρίας για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ο άλλοτε πλούσιος διάλογος των ειδικών αποδεικνύεται - παρ’ όλες τις εντάσεις που υπάρχουν ακόμα - αδιέξοδος, επειδή η μαζική επικοινωνία μετατρέπεται σε συστατικό χαρακτηριστικό του πολιτισμού μας και μεταλλάσσει, προς το καλό ή το κακό - άγνωστο προς το παρόν - τον δημόσιο, αλλά και τον ιδιωτικό, προσωπικό μας χώρο.

    Ασφαλώς, δεν αποδέχομαι την απαισιοδοξία κάποιων θεωριών οι οποίες πιστεύουν πως οι δημοσιογράφοι αλλά και οι αποδέκτες των μέσων είναι παθητικά, αδύναμα και άβουλα υποχείρια της μαζικής επικοινωνίας ή μηχανοποιημένα τμήματα κάποιου «ξένου» και «αυτόνομου» υποσυστήματος. Το γεγονός ότι τόσο η παραγωγή όσο και η αποδοχή των ειδήσεων από τους τηλεθεατές, ακροατές και αναγνώστες είναι διαδικασίες συνεχούς και δυναμικής επιλεκτικότητας δικαιολογεί κατά τη γνώμη μου αισιοδοξία, έστω και «επιστημονικά αναπόδεικτη».

    Από την πλευρά τους, λοιπόν, οι δημοσιογράφοι επιλέγουν από την υπερπληθώρα γεγονότων και ανακοινώσεων των πρακτορείων ειδήσεων, που αποτελούν ήδη «κατασκευασμένη κοινωνική πραγματικότητα», τα πλέον αξιοπερίεργα και οικεία προς αυτούς γεγονότα. Μ’ αυτόν τον τρόπο κατασκευάζουν την κοινωνική πραγματικότητα των ειδήσεών τους, με στόχο την ενημέρωση αλλά και την ψυχαγωγία του κοινού τους· την προστασία του πολίτη από κάθε είδους διαστρέβλωση και επιβουλή εξαπάτησης ή χειραγώγησης αλλά και τη συγκίνησή του.

     Για τον αποδέκτη των ειδήσεων, πάλι, το σύγχρονο γίγνεσθαι δε «συμβαίνει» με απλό τρόπο. Πρώτα «κατασκευάζεται» ως είδηση και κατόπιν διαδίδεται από τα μέσα, για να τον συναντήσει. Από την υπερπροσφορά της «κατασκευασμένης κοινωνικής πραγματικότητας» των μέσων, οι τηλεθεατές, οι ακροατές και οι αναγνώστες διαλέγουν τη «δική τους είδηση». Τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουν δεν έχουν καμία σχέση με τα δημοσιογραφικά κριτήρια που ανέφερα πιο πάνω. Η διαδικασία επιλογής κάθε αποδέκτη γίνεται σύμφωνα με τα προσωπικά ενδιαφέροντά του, που εκφράζουν στην περίπτωση αυτή την υποκειμενική σχέση του με τα πράγματα. Οι αποδέκτες προτιμούν να συλλάβουν ως πραγματικότητα ό,τι καταλαβαίνουν καλύτερα και ό,τι μπορεί να ενσωματωθεί στην κατασκευή της υποκειμενικής τους πραγματικότητας. Ο κάθε αποδέκτης θα παραλείψει από την είδηση τις λεπτομέρειες που θεωρεί άσχετες, θα γενικεύσει και θα απλουστεύσει τις πολιτικές εξελίξεις, θα ενσωματώσει τη δική του γνώμη στην είδηση κ.ο.κ.

    Επιπλέον, οι αποδέκτες υποτιμούν τις συνθήκες μαζικής επικοινωνίας, παραβλέπουν δηλαδή το γεγονός ότι αυτό που πληροφορούνται οι ίδιοι το πληροφορείται ταυτόχρονα ένα αμέτρητο, διάσπαρτο πλήθος ανθρώπων. Και φυσικά ο αποδέκτης δεν κρατά στη μνήμη του ως φωτοαντίγραφο τις ειδήσεις των μέσων, ούτε άλλωστε και ο δημοσιογράφος που τις παράγει. Εξάλλου, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι από το περιεχόμενο των τηλεοπτικών ειδήσεων ο τηλεθεατής συγκρατεί κατά μέσο όρο μόνο το 25% αμέσως μετά την εκπομπή. Το ποσοστό μειώνει δραματικά η χρονική απόσταση από την εκπομπή.

    Κάτω από αυτό το πρίσμα, η παραγωγή και η αποδοχή των ειδήσεων δεν είναι σε καμιά περίπτωση το «είδωλο στον καθρέφτη» του σύγχρονου κόσμου. Μετά από πενήντα χρόνια ερευνών, επιστημονικών αντιπαραθέσεων και θεωριών, ένα είναι βέβαιο: όποια κι αν είναι η πραγματικότητα των ειδήσεων, είτε αφορά τους δημοσιογράφους που τις παράγουν είτε αφορά τους τηλεθεατές, ακροατές, αναγνώστες που τις παρακολουθούν, είναι πάντως υποκειμενική. Αυτή η παραδοχή, άλλωστε, εξηγεί το γεγονός ότι οι αποδέκτες των μέσων αλλά και οι δημοσιογράφοι μεταξύ τους είχαν και θα έχουν πάντα διαφορετικές γνώμες και διαφορετική οπτική του κόσμου.

Δ. Χατζόγλου (1996). Η κατασκευή της πραγματικότητας των ειδήσεων. Στο: Ρ. Παναγιωτοπούλου, Π. Ρηγοπούλου, Μ. Ρήγου, Σ. Νοτάρης (επιμέλεια). Η «κατασκευή» της πραγματικότητας και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 299-300 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

A. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80-100 λέξεις).

Η κοινωνική πραγματικότητα, όπως παρουσιάζεται στις ειδήσεις, συνιστά μια κατασκευή που προκύπτει από ποικίλες επιλογές. Οι δημοσιογράφοι και οι αποδέκτες των ειδήσεων, άλλωστε, δεν είναι «άβουλα υποχείρια», εφόσον η παραγωγή κι η παρακολούθηση των ειδήσεων είναι μια διαδικασία συνεχών επιλογών. Οι δημοσιογράφοι επιλέγουν ό,τι τους φαίνεται περίεργο και οικείο, ενώ οι αποδέκτες ό,τι τους ενδιαφέρει κι ό,τι μπορούν να κατανοήσουν. Ωστόσο, οι αποδέκτες της ενημέρωσης, αφενός υποτιμούν τη μαζικότητά της κι αφετέρου συγκρατούν στη μνήμη τους ένα μικρό κομμάτι των ειδήσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι ειδήσεις δεν αποδίδουν μια αντικειμενική εικόνα του κόσμου, εφόσον είναι καθαρά υποκειμενικές. 

[Λέξεις: 97]

Εναλλακτικά:

Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στην κατασκευή της κοινωνικής πραγματικότητας, όπως αυτή παρουσιάζεται στις ειδήσεις. Επισημαίνει πως πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία που βασίζεται σε πλήθος επιλογών τόσο των δημοσιογράφων όσο και των αποδεκτών της ενημέρωσης. Ο γράφων, μάλιστα, δεν αποδέχεται ούτε τον παθητικό ρόλο των δημοσιογράφων, εφόσον με δικά τους κριτήρια γίνεται η επιλογή των προβαλλόμενων ειδήσεων, αλλά ούτε και τον παθητικό ρόλο των αποδεκτών, εφόσον επιλέγουν από ένα σύνολο ειδήσεων εκείνες που τους ενδιαφέρουν κι εκείνες που ταιριάζουν στην «υποκειμενική τους πραγματικότητα». Στη συνέχεια ο συντάκτης τονίζει πως οι αποδέκτες των ειδήσεων συγκρατούν ένα πολύ μικρό μέρος των ειδήσεων, ενώ, καταλήγει, υποδεικνύοντας πως ο κόσμος των ειδήσεων είναι υποκειμενικός.

[Λέξεις: 111]

Β1. Με ποιο επιχείρημα αποδεικνύει ο συγγραφέας ότι οι δημοσιογράφοι δεν είναι παθητικά, αδύναμα και άβουλα υποχείρια της μαζικής επικοινωνίας ή μηχανοποιημένα τμήματα κάποιου «ξένου» και «αυτόνομου» υποσυστήματος; (60-80 λέξεις).

Ο συγγραφέας προκειμένου να αποδείξει πως οι δημοσιογράφοι δεν είναι αδύναμα και άβουλα υποχείρια της μαζικής επικοινωνίας, προβάλλει ως επιχείρημα την ενεργή συμμετοχή τους στην επιλογή των ειδήσεων. Η παραγωγή των ειδήσεων -όπως και η αποδοχή τους άλλωστε- προκύπτει μέσα από μια διαδικασία δυναμικής επιλεκτικότητας, στην οποία οι δημοσιογράφοι συμμετέχουν με τα δικά τους κριτήρια επιλογής. Έτσι, οι δημοσιογράφοι παρουσιάζονται να αντλούν από το πλήθος των γεγονότων που προσφέρουν τα μεγάλα πρακτορεία ειδήσεων, εκείνα που τους φαίνονται αξιοπερίεργα και οικεία.

Β1. Με ποια κριτήρια, σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι αποδέκτες των ειδήσεων επιλέγουν τη «δική τους είδηση»; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.

Οι αποδέκτες των ειδήσεων κινούνται με βάση τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα, που αντικατοπτρίζουν την υποκειμενική τους στάση απέναντι στα πράγματα. Η επιλογή, λοιπόν, των ειδήσεων από τους αποδέκτες γίνεται ανάλογα με το ποια πράγματα κατανοούν καλύτερα, αλλά και με το ποια γεγονότα και ποιες ειδήσεις μπορούν να ενταχθούν στη δική τους υποκειμενική πραγματικότητα. Έτσι, κάθε αποδέκτης ανάλογα με τις προσωπικές του απόψεις, θα παραλείψει όσα θεωρεί αδιάφορα ή άσχετα, και θα προχωρήσει σε γενικεύσεις και απλουστεύσεις.

Β1. Με ποιον τρόπο και με ποιο στόχο, σύμφωνα με τον συγγραφέα, κατασκευάζεται η κοινωνική πραγματικότητα από τους δημοσιογράφους; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο (60-80 λέξεων).

Οι δημοσιογράφοι προκειμένου να διαμορφώσουν τα δελτία ειδήσεων και κατ’ επέκταση την κοινωνική πραγματικότητα, αντλούν ειδήσεις και γεγονότα από το πλήθος των σχετικών ανακοινώσεων που έχουν γίνει από τα μεγάλα πρακτορεία ειδήσεων. Επιλέγουν με βάση το ποιες ειδήσεις θεωρούν ικανές να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κοινού, αλλά και το ποιες σχετίζονται με τα οικεία ζητήματα του κοινού, αποσκοπώντας στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία του. Επιζητούν, συνάμα, να προστατέψουν τους πολίτες από κάθε είδους διαστρεβλώσεις κι από κάθε προσπάθεια εξαπάτησής τους.

Β2.α. Να διαιρέσετε την τέταρτη παράγραφο (Για τον αποδέκτη...στην είδηση) του κειμένου σε δύο παραγράφους.

Για τον αποδέκτη των ειδήσεων, πάλι, το σύγχρονο γίγνεσθαι δε «συμβαίνει» με απλό τρόπο. Πρώτα «κατασκευάζεται» ως είδηση και κατόπιν διαδίδεται από τα μέσα, για να τον συναντήσει. Από την υπερπροσφορά της «κατασκευασμένης κοινωνικής πραγματικότητας» των μέσων, οι τηλεθεατές, οι ακροατές και οι αναγνώστες διαλέγουν τη «δική τους είδηση». Τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουν δεν έχουν καμία σχέση με τα δημοσιογραφικά κριτήρια που ανέφερα πιο πάνω.

Η διαδικασία επιλογής κάθε αποδέκτη γίνεται σύμφωνα με τα προσωπικά ενδιαφέροντά του, που εκφράζουν στην περίπτωση αυτή την υποκειμενική σχέση του με τα πράγματα. Οι αποδέκτες προτιμούν να συλλάβουν ως πραγματικότητα ό,τι καταλαβαίνουν καλύτερα και ό,τι μπορεί να ενσωματωθεί στην κατασκευή της υποκειμενικής τους πραγματικότητας. Ο κάθε αποδέκτης θα παραλείψει από την είδηση τις λεπτομέρειες που θεωρεί άσχετες, θα γενικεύσει και θα απλουστεύσει τις πολιτικές εξελίξεις, θα ενσωματώσει τη δική του γνώμη στην είδηση κ.ο.κ.

Β2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Με βάση τη νέα διαίρεση, η πρώτη παράγραφος παρουσιάζει το δεδομένο της κατασκευής του σύγχρονου γίγνεσθαι από άλλους, καθώς και την ενεργή πρόσληψη αυτής της κατασκευασμένης κοινωνικής πραγματικότητας από τον αποδέκτη, εφόσον επιλέγει κάποιες μόνο από τις ειδήσεις που του προσφέρουν. Ενώ, η δεύτερη παράγραφος καταγράφει τα κριτήρια με τα οποία οι αποδέκτες των ειδήσεων προχωρούν στις επιλογές τους.

Β2.α. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τέταρτη και την πέμπτη παράγραφο του κειμένου;

Η συνοχή ανάμεσα στις δύο παραγράφους επιτυγχάνεται με τη διαρθρωτική λέξη «επιπλέον», καθώς και με τη χρήση του ίδιου υποκειμένου (αποδέκτες), στην 5η παράγραφο, που κυριαρχούσε και στην 4η.  

Β2. β. Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτεί η διαρθρωτική λέξη;

Η διαρθρωτική λέξη «επιπλέον» σηματοδοτεί την προσθήκη στοιχείων σχετικών με όσα έχουν ήδη αναφερθεί στην προηγούμενη παράγραφο.

Β2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τελευταίας παραγράφου (Κάτω από αυτό το πρίσμα,... του κόσμου) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Κάτω από αυτό το πρίσμα, η παραγωγή και η αποδοχή των ειδήσεων δεν είναι σε καμιά περίπτωση το «είδωλο στον καθρέφτη» του σύγχρονου κόσμου.

Σχόλια: Μετά από πενήντα χρόνια ερευνών... διαφορετική οπτική του κόσμου.

Κατακλείδα: ---

Γ1. Να γράψετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων στην οποία θα εντάξετε την ακόλουθη περίοδο του κειμένου με την έντονη γραφή: «όποια κι αν είναι η πραγματικότητα των ειδήσεων [….] είναι πάντως υποκειμενική».

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παρά την προσπάθειά τους να διατηρήσουν τις αναγκαίες ισορροπίες προκειμένου η παρεχόμενη από αυτά ενημέρωση να θεωρείται αντικειμενική, προχωρούν κατ’ ανάγκη σε επιλογές, που αφορούν το ποιες ειδήσεις θα μεταδώσουν και το σε ποιες θα δοθεί έμφαση. Επιλογές που επιτρέπουν στους αποδέκτες τη διαμόρφωση μιας εικόνας για την ποιότητα και το είδος της πραγματικότητας που επιχειρεί να παρουσιάσει το κάθε μέσο. Είναι, άλλωστε, προφανές πως όποια κι αν είναι η πραγματικότητα των ειδήσεων, είναι πάντως υποκειμενική, εφόσον ακόμη και οι επιλογές που μοιάζουν λιγότερο σημαντικές, παραμένουν δηλωτικές απώτερων προθέσεων. 

Γ1. Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή με συνώνυμες ή σημασιολογικά ισοδύναμες λέξεις, ώστε να αποδίδεται το ίδιο νόημα: επαλήθευση, ασφαλών, αξιοπερίεργα, διαδίδεται, θα ενσωματώσει.

επαλήθευση: επιβεβαίωση

ασφαλών: έγκυρων

αξιοπερίεργα: ασυνήθη

διαδίδεται: μεταδίδεται

θα ενσωματώσει: θα εντάξει

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, κοινωνική πραγματικότητα, αποδέκτη των ειδήσεων, κριτήρια, υποκειμενικής πραγματικότητας. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση ή/και τον αριθμό, όπου αυτό είναι δυνατόν).

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης διαδραματίζουν έναν ιδιαίτερα ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας, όπως καταλήγει να την κατανοεί και να την ερμηνεύει ο αποδέκτης των ειδήσεων. Τα κριτήρια επιλογής των ειδήσεων που θα προβληθούν κάθε φορά και, κατά συνέπεια, θα αποτελέσουν κομμάτι αυτής της κοινωνικής πραγματικότητας, επηρεάζονται συχνά από τις ιδιαίτερες επιδιώξεις του εκάστοτε Μέσου Μαζικής Ενημέρωσης. Εντούτοις, είναι προφανές πως όποιες κι αν είναι οι επιμέρους επιδιώξεις, συχνά οι αποδέκτες των ειδήσεων επιλέγουν να δώσουν βαρύτητα μόνο σ’ εκείνες τις ειδήσεις που μπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο της δικής τους υποκειμενικής πραγματικότητας. 

Γ2. Να εντοπίσετε στο κείμενο και να γράψετε πέντε όρους (λέξεις ή φράσεις) ειδικού λεξιλογίου.

- υποσυστήματος

- επιλεκτικότητας

- κοινωνικής πραγματικότητας

- επιστημονικά αναπόδεικτη

- μαζικής επικοινωνίας

Γ2.α. «Η διαδικασία επιλογής κάθε αποδέκτη γίνεται σύμφωνα με τα προσωπικά ενδιαφέροντά του, που εκφράζουν στην περίπτωση αυτή την υποκειμενική σχέση του με τα πράγματα»:

Στην παραπάνω περίοδο λόγου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μία αναφορική πρόταση. Να την εντοπίσετε και να τη χαρακτηρίσετε είτε ως προσδιοριστική είτε ως παραθετική με βάση τις πληροφορίες που περιέχει σε σχέση με τον προσδιοριζόμενο όρο.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που εκφράζουν στην περίπτωση αυτή την υποκειμενική σχέση του με τα πράγματα»

Η συγκεκριμένη αναφορική πρόταση είναι προσθετική.

Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η αναφορική πρόταση χαρακτηρίζεται προσθετική, διότι δεν αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του προσδιοριζόμενου όρου, γι’ αυτό και χωρίζεται από αυτόν με κόμμα. 

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ)

Cheryl Disque

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ)

Ως άτομο με αναπηρία νοείται κάθε πρόσωπο που δεν είναι ικανό να αναλάβει μόνο του όλες ή μέρος των ατομικών και κοινωνικών φυσιολογικών αναγκών, λόγω μιας εκ γενετής ή μεταγενέστερης βλάβης των φυσικών ή διανοητικών του ικανοτήτων.

Υπ’ αυτή την έννοια ως άτομα με αναπηρία μπορούν να χαρακτηριστούν –ενδεικτικά: οι τυφλοί ή όσοι αντιμετωπίζουν σοβαρές διαταραχές στην όρασή τους, οι κωφοί ή όσοι αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα βαρηκοΐας, άτομα που έχουν σημαντικές κινητικές δυσκολίες, άτομα με νοητική υστέρηση, αλλά και άτομα που πάσχουν από κάποια σοβαρή ψυχική νόσο.

Στα άτομα, λοιπόν, με αναπηρίες περιλαμβάνονται εκείνα που έχουν μακροχρόνια σωματικά, διανοητικά, πνευματικά ή αισθητήρια εμπόδια, που, σε αλληλεπίδραση με διάφορα περιβαλλοντικά εμπόδια και εμπόδια συμπεριφοράς των άλλων ανθρώπων, μπορούν να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία, σε ίση βάση με τους άλλους.

Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

Τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία που έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως χάρη στη σχετική διακήρυξη του Ο.Η.Ε. (1975) αποβλέπουν στο να διασφαλιστεί ο σεβασμός της εγγενούς αξιοπρέπειας, της ατομικής αυτονομίας, αλλά και της ελευθερίας των ατομικών επιλογών, η πλήρης και αποτελεσματική συμμετοχή και ένταξη στην κοινωνία, ο σεβασμός της διαφοράς και η αποδοχή των ατόμων με αναπηρίες, ως τμήματος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, η ισότητα ευκαιριών, η προσβασιμότητα, καθώς και ο σεβασμός των εξελισσόμενων ικανοτήτων των παιδιών με αναπηρίες και ο σεβασμός του δικαιώματος των παιδιών με αναπηρίες να διατηρήσουν την ταυτότητά τους. Ειδικότερα:

- Το δικαίωμα στην ισότητα και τη μη διάκριση. Όλα τα άτομα είναι ίσα ενώπιον και σύμφωνα με το νόμο και δικαιούνται, χωρίς οποιαδήποτε διάκριση, ίση προστασία και ίσα οφέλη από το νόμο. Για τη διασφάλιση, επομένως, του αντίστοιχου δικαιώματος των ατόμων με αναπηρία απαγορεύονται όλες διακρίσεις βάσει της αναπηρίας και εγγυάται στα άτομα με αναπηρίες η ίση και αποτελεσματική νομική προστασία κατά των διακρίσεων για οποιοδήποτε λόγο.

- Ειδική μέριμνα για τις γυναίκες με αναπηρία. Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρίες υπόκεινται σε πολλαπλές διακρίσεις και θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προκειμένου να διασφαλίζεται η πλήρης και ίση απόλαυση, από αυτά, όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών.

- Ειδική μέριμνα για τα παιδιά με αναπηρία. Τα παιδιά με αναπηρίες έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα, σχετικά με όλα τα θέματα που έχουν επιπτώσεις σε αυτά, και θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι στις απόψεις τους δίδεται η οφειλόμενη βαρύτητα, σύμφωνα με την ηλικία και την ωριμότητά τους, σε ίση βάση με τα υπόλοιπα παιδιά και να τους παρέχεται βοήθεια σε σχέση με την αναπηρία τους και κατάλληλη για την ηλικία τους, ώστε να υλοποιήσουν αυτό το δικαίωμα.

- Το δικαίωμα της προσβασιμότητας. Προκειμένου να είναι εφικτό στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής θα πρέπει οι πολιτείες να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές.

Η προσβασιμότητα σε κάθε επιμέρους χώρο που είναι ανοιχτός στο κοινό συνιστά αναγκαία διασφάλιση για τα άτομα με αναπηρίες και αφορά τα κτίρια, τους δρόμους, τις μεταφορές και λοιπές εσωτερικές και υπαίθριες εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σχολείων, των κατοικιών, των ιατρικών εγκαταστάσεων και των εργασιακών χώρων.

- Το δικαίωμα στη ζωή. Κάθε άνθρωπος έχει το εγγενές δικαίωμα στη ζωή και  θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαιτούμενα μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική απόλαυσή του από τα άτομα με αναπηρίες, σε ίση βάση με τους άλλους.

- Το δικαίωμα της ισότητας ενώπιον του νόμου. Θα πρέπει να γίνεται σεβαστό από τις πολιτείες το ίσο δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να αποκτούν ή να κληρονομούν περιουσία, να ελέγχουν τις οικονομικές υποθέσεις τους και να έχουν ίση πρόσβαση σε τραπεζικά δάνεια, υποθήκες και άλλες μορφές οικονομικής πίστης και να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες δεν στερούνται αυθαίρετα την περιουσία τους.

- Το δικαίωμα προστασίας από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακομεταχείριση. Οι πολιτείες θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να αποτρέψουν όλες τις μορφές εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης, διασφαλίζοντας, μεταξύ άλλων, τις κατάλληλες μορφές βοήθειας και υποστήριξης, για το φύλο και την ηλικία, για τα άτομα με αναπηρίες, τις οικογένειες και όσους τους παρέχουν φροντίδα, συμπεριλαμβανόμενης και της παροχής πληροφοριών και εκπαίδευσης για το πώς να αποφεύγουν, να αναγνωρίζουν και να αναφέρουν τις περιπτώσεις εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης.

Θα πρέπει, λοιπόν, να λαμβάνονται όλα τα μέτρα ώστε να προστατεύονται τα άτομα με αναπηρίες, τόσο εντός όσο και εκτός της κατοικίας, από όλες τις μορφές εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένων και των πτυχών τους που βασίζονται στο φύλο.

- Το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση και της ένταξης στην κοινωνία. Οι πολιτείες θα πρέπει να αναγνωρίζουν το ίσο δικαίωμα όλων των ατόμων με αναπηρίες να ζουν στην κοινωνία, με επιλογές ίσες με τους άλλους ανθρώπους και  λαμβάνουν αποτελεσματικά και κατάλληλα μέτρα, προκειμένου να διευκολύνουν την πλήρη απόλαυση αυτού του δικαιώματος από τα άτομα με αναπηρίες και την πλήρη ένταξη και συμμετοχή τους στην κοινωνία.

Ειδικότερα, θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε τα άτομα με αναπηρίες να έχουν την ευκαιρία να επιλέξουν τον τόπο διαμονής τους και το πού και με ποιόν θα ζουν, σε ίση βάση με τους άλλους, χωρίς να είναι υποχρεωμένα να ζουν υπό ιδιαίτερες διευθετήσεις διαβίωσης.

- Το δικαίωμα στην κινητικότητα του ατόμου. Προκειμένου να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή ανεξαρτησία στα άτομα με αναπηρίες θα πρέπει οι πολιτείες να φροντίζουν ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες σε ποιοτικά βοηθήματα κινητικότητας, συσκευές, υποβοηθητικές τεχνολογίες και μορφές συνεχούς βοήθειας και μεσάζοντες, συμπεριλαμβανόμενης και της διαθεσιμότητας τους με προσιτό κόστος.

- Ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης και πρόσβαση στην πληροφορία. Οι πολιτείες θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες μπορούν να ασκούν το δικαίωμα τους στην ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης, συμπεριλαμβανομένης και της ελευθερίας να αναζητούν, να δέχονται και να μεταδίδουν πληροφορίες και ιδέες, σε ίση βάση με τους άλλους ανθρώπους και μέσω όλων των μορφών επικοινωνίας της επιλογής τους.

Η παροχή πληροφοριών, για παράδειγμα, που προορίζονται για το ευρύ κοινό, θα πρέπει να καθίσταται διαθέσιμη και στα άτομα με αναπηρίες, με προσιτές μορφές και  τεχνολογίες, κατάλληλες για τα διαφορετικά είδη αναπηριών, κατά τρόπο έγκαιρο και χωρίς πρόσθετο κόστος.

- Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής. Κανένα άτομο με αναπηρίες, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής ή τις διευθετήσεις διαβίωσης, δεν  υπόκειται σε αυθαίρετη ή παράνομη παρενόχληση στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία ή τις άλλες μορφές επικοινωνίας ή σε παράνομες επιθέσεις κατά της τιμής και της υπόληψής του. Τα άτομα με αναπηρίες έχουν  δικαίωμα προστασίας από το νόμο έναντι τέτοιων παρενοχλήσεων ή προσβολών.

- Το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση, οι πολιτείες θα πρέπει να μεριμνήσουν για τη διαμόρφωση ενός εκπαιδευτικούς συστήματος που να αποσκοπεί στην πλήρη ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και του αισθήματος αξιοπρέπειας και αυτοεκτίμησης και την ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και της ανθρώπινης ποικιλομορφίας∙  στην ανάπτυξη, από τα άτομα με αναπηρίες, της προσωπικότητάς τους, των δεξιοτήτων και της δημιουργικότητάς τους, καθώς επίσης και των πνευματικών και φυσικών ικανοτήτων τους, στο μέγιστο δυναμικό τους.

Θα πρέπει, επομένως, να διασφαλίζεται ότι τα άτομα με αναπηρίες δεν αποκλείονται από το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα βάσει της αναπηρίας και ότι τα παιδιά με αναπηρίες δεν αποκλείονται από την ελεύθερη και υποχρεωτική πρωτοβάθμια εκπαίδευση ή από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, βάσει της αναπηρίας.

Τα άτομα με αναπηρίες θα πρέπει, οπότε, να λαμβάνουν την υποστήριξη που απαιτείται, μέσα στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποτελεσματική εκπαίδευσή τους, με την παροχή αποτελεσματικών εξατομικευμένων μέτρων υποστήριξης, σε περιβάλλοντα που μεγιστοποιούν την ακαδημαϊκή και κοινωνική ανάπτυξη, σύμφωνα με το στόχο της πλήρους ενσωμάτωσης.

Οι πολιτείες καλούνται να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα, προκειμένου να προσλαμβάνουν εκπαιδευτικούς, συμπεριλαμβανομένων και των δασκάλων με αναπηρίες, που κατέχουν τα τυπικά προσόντα στη νοηματική γλώσσα και / ή στη Μπράιλ και να εκπαιδεύουν τους επαγγελματίες και το προσωπικό που απασχολούνται σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης. Μια τέτοια κατάρτιση θα ενσωματώνει ευαισθητοποίηση για την αναπηρία και τη χρήση κατάλληλων βελτιωμένων και εναλλακτικών τρόπων, μέσων και μορφών επικοινωνίας, εκπαιδευτικών τεχνικών και υλικών, για να υποστηριχθούν τα άτομα με αναπηρίες.

- Το δικαίωμα στην υγεία. Οι πολιτείες θα πρέπει να αναγνωρίζουν το δικαίωμα απόλαυσης του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας των ατόμων με αναπηρίες, χωρίς διακρίσεις βάσει της αναπηρίας, και να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, για να διασφαλίζουν την πρόσβαση, για τα άτομα με αναπηρίες, σε υπηρεσίες υγείας που  να είναι προσαρμοσμένες στο φύλο, συμπεριλαμβανομένης και της σχετιζόμενης με την υγεία αποκατάστασης.

- Το δικαίωμα στην αποκατάσταση. Οι πολιτείες θα πρέπει να λαμβάνουν αποτελεσματικά και κατάλληλα μέτρα, και μέσω της υποστήριξης από άλλα άτομα με αναπηρίες, προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να επιτύχουν και να διατηρήσουν τη μέγιστη ανεξαρτησία, πλήρη σωματική, πνευματική, κοινωνική και επαγγελματική ικανότητα και πλήρη ένταξη και συμμετοχή σε όλες τις πτυχές της ζωής. Με το στόχο αυτό, θα πρέπει να διοργανώνουν, ενισχύουν και επεκτείνουν  εκτενείς υπηρεσίες και προγράμματα αποκατάστασης και επανάκτησης, ιδιαίτερα στους τομείς της υγείας, της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών υπηρεσιών.

- Το δικαίωμα στην εργασία και απασχόληση. Οι πολιτείες οφείλουν να αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην εργασία των ατόμων με αναπηρίες, σε ίση βάση με τους άλλους. Αυτό συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα στην ευκαιρία να ζουν από εργασία που επιλέγεται ελεύθερα ή είναι αποδεκτή σε μια αγοράς εργασίας και σε ένα εργασιακό περιβάλλον που είναι ανοικτό, ενιαίο και προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρίες. Θα πρέπει, επομένως, να προστατεύουν και  διασφαλίζουν την άσκηση του δικαιώματος στην εργασία, περιλαμβανομένων και εκείνων που αποκτούν μια αναπηρία κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.

Θα πρέπει, άρα, να απαγορεύουν τις διακρίσεις βάσει της αναπηρίας, σχετικά με όλα τα θέματα που σχετίζονται με όλες τις μορφές απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων και των όρων πρόσληψης, μίσθωσης και απασχόλησης, συνέχισης της απασχόλησης, εξέλιξης της σταδιοδρομίας και ασφαλών και υγιών συνθηκών εργασίας. Επιπροσθέτως, να δίνουν τη δυνατότητα στα άτομα με αναπηρίες να έχουν αποτελεσματική πρόσβαση στα γενικά, τεχνικά προγράμματα και προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού προγράμματα, τις υπηρεσίες διορισμού και την επαγγελματική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση.

- Το δικαίωμα σε ένα ανεκτό βιοτικό επίπεδο. Τα κράτη θα πρέπει να αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες για ένα βιοτικό επίπεδο ανεκτό, για τα ίδια και τις οικογένειές τους, συμπεριλαμβανομένης και της κατάλληλης διατροφής, ένδυσης και κατοικίας, και για συνεχή βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους και  λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να προστατεύουν και να προάγουν την εξασφάλιση του δικαιώματος αυτού, χωρίς διακρίσεις βάσει της αναπηρίας.

- Το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική και δημόσια ζωή. Τα κράτη καλούνται να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες μπορούν να συμμετέχουν, αποτελεσματικά και πλήρως, στην πολιτική και δημόσια ζωή, σε ίση βάση με τους άλλους, άμεσα ή μέσω ελεύθερα εκλεγμένων αντιπροσώπων τους, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος και της ευκαιρίας, για τα άτομα με αναπηρίες, να ψηφίζουν και να εκλέγονται.

- Το δικαίωμα στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό. Τα κράτη οφείλουν να αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να συμμετέχουν, σε ίση βάση με τους άλλους στην πολιτιστική ζωή και  λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες απολαμβάνουν την πρόσβαση στο πολιτιστικό υλικό, με προσβάσιμες μορφές, απολαμβάνουν την πρόσβαση σε τηλεοπτικά προγράμματα, ταινίες, θέατρο και σε άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες, σε προσβάσιμες μορφές κι επιπλέον ότι απολαμβάνουν την πρόσβαση σε τόπους πολιτιστικών παραστάσεων ή υπηρεσιών, όπως θέατρα, μουσεία, κινηματογράφους, βιβλιοθήκες και τουριστικές υπηρεσίες και, κατά το δυνατόν περισσότερο, απολαμβάνουν την πρόσβαση σε μνημεία και περιοχές εθνικής πολιτιστικής σημασίας.

Θα πρέπει, συνάμα, να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν και να χρησιμοποιήσουν το δημιουργικό, καλλιτεχνικό και διανοητικό δυναμικό τους, όχι μόνο προς όφελός τους, αλλά και για τον εμπλουτισμό της κοινωνίας.

Με σκοπό τη διευκόλυνση των ατόμων με αναπηρίες να συμμετέχουν, σε ίση βάση με τους άλλους, σε ψυχαγωγικές,  δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου και αθλητικές δραστηριότητες, τα κράτη οφείλουν να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν την ευκαιρία να διοργανώνουν, αναπτύσσουν και συμμετέχουν σε αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες ειδικά για άτομα με αναπηρίες και, για το σκοπό αυτό, να ενθαρρύνουν την παροχή, σε ίση βάση με τους άλλους, κατάλληλων οδηγιών, κατάρτισης και πόρων.

Πέρα από τη διασφάλιση των βασικών αυτών δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρίες, τα κράτη οφείλουν να μεριμνήσουν για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας απέναντι σ’ αυτό το ευαίσθητο θέμα. Καίρια ζητούμενα, επομένως, για τα κράτη είναι να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση σε όλη την κοινωνία, και στο οικογενειακό επίπεδο, σχετικά με τα άτομα με αναπηρίες και να ενθαρρύνουν το σεβασμό των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ατόμων με αναπηρίες∙ να καταπολεμήσουν τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τις επιβλαβείς πρακτικές που αφορούν τα άτομα με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βασίζονται στο φύλο και την ηλικία, σε όλους τους τομείς της ζωής, καθώς και να προάγουν την αναγνώριση των δεξιοτήτων, προσόντων και ικανοτήτων των ατόμων με αναπηρίες και της συνεισφοράς τους στον εργασιακό χώρο και την αγορά εργασίας. 

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Προφορικός και γραπτός λόγος

Fiddle Oak

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Προφορικός και γραπτός λόγος

Ο προφορικός και ο γραπτός λόγος αποτελούν δύο ισότιμες μορφές επικοινωνίας με ιδιαίτερα ωστόσο χαρακτηριστικά που οριοθετούν επί της ουσίας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Παρά τη γενικότερη εντύπωση πως ο γραπτός λόγος υπερέχει του προφορικού λόγω της καλύτερης εκφραστικής ποιότητας που επιτυγχάνεται σε αυτόν, ο προφορικός λόγος αποτελεί τη συνηθέστερη επικοινωνιακή μορφή, γεγονός που του προσδίδει ιδιαίτερη αξία και καθιστά καίριας σημασίας την ενίσχυσή του στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Τα θετικά χαρακτηριστικά του προφορικού λόγου

- Ο προφορικός λόγος είναι λόγος ζωντανός και αυθόρμητος∙ ικανοποιεί με αποτελεσματικότητα τις πλείστες καθημερινές ανάγκες επικοινωνίας των ανθρώπων και διακρίνεται για την αμεσότητά του, εφόσον η επικοινωνία πραγματώνεται μεταξύ ατόμων που συνομιλούν σε πραγματικό χρόνο.

Η αμεσότητα, άλλωστε, του προφορικού λόγου πιστοποιεί κατά τρόπο σαφή τις εκφραστικές δυνατότητες του ατόμου, μιας και δεν προσφέρει περιθώρια προετοιμασίας ή σχεδιασμού, όπως αυτά δίνονται άπλετα στο γραπτό λόγο.

- Ο προφορικός λόγος είναι σαφώς πιο παραστατικός και προσφέρει στον ομιλητή τη δυνατότητα να ενισχύει τη νοηματική αξία των λέξεών του με τη χρήση παραγλωσσικών στοιχείων, όπως είναι οι εκφράσεις του προσώπου και οι χειρονομίες. Είναι ιδιαίτερο προνόμιο του προφορικού λόγου πως με τον επιτονισμό και μόνο της φωνής μια απλή λέξη ή έκφραση μπορεί να λάβει πλήθος νοηματικών προεκτάσεων, πλουτίζοντας έτσι το λόγο με τρόπους που δεν είναι εφικτοί στο γραπτό κείμενο. Όλο το φάσμα των συναισθημάτων μπορούν να περάσουν στην ομιλία του ατόμου ακριβώς μέσω του επιτονισμού, χωρίς να απαιτείται η ρητή λεκτική δήλωσή τους.

Ο ομιλητής έχει το σαφές πλεονέκτημα να ελέγχει το επίπεδο κατανόησης των λεγομένων του τη στιγμή ακριβώς που τα εκφέρει, κι αυτό του επιτρέπει να επανέρχεται με διευκρινίσεις και περαιτέρω συμπληρωματικά στοιχεία, προκειμένου να διασφαλίσει πως ο συνομιλητής του έχει κατανοήσει πλήρως το μεταδιδόμενο μήνυμα. Ενώ, ακόμη κι αν ο ίδιος δεν αντιληφθεί κάποια πιθανή παρανόηση ή ασάφεια, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα του συνομιλητή να εκφράσει τις απορίες του ή να θελήσει να επιβεβαιώσει πως έχει αντιληφθεί ορθά όσα έχει ακούσει μέχρι εκείνη τη στιγμή.

Όπως είναι προφανές, τέτοιου είδους άμεση αλληλεπίδραση μπορεί να υπάρξει μόνο στο πλαίσιο μιας προφορικής -συνήθως- συνομιλίας ή τώρα πια ακόμη κι αν η συνομιλία διεξάγεται με την ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων, οπότε η γραπτή επικοινωνία προσεγγίζει ως ένα βαθμό την προφορική, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τη δυνατότητα παροχής διευκρινίσεων.

- Η αμεσότητα του προφορικού λόγου επιτρέπει την ουσιαστικότερη γνωριμία μεταξύ των ατόμων, και άρα την ανάπτυξη της κοινωνικότητας, μιας και παρέχει τη δυνατότητα μιας απρόσκοπτης και ταχύτερης επικοινωνιακής επαφής.

Παρά το γεγονός, άλλωστε, πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν το γραπτό λόγο για την επίτευξη μιας ανάλογης επικοινωνίας, δεν μπορούν να προσφέρουν εντούτοις το σαφές κέρδος της δια ζώσης επαφής, της μη λεκτικής επικοινωνίας που διασφαλίζει η οπτική επαφή των ατόμων, αλλά και όλων εκείνων των παραγλωσσικών στοιχείων που χρωματίζουν την ομιλία του ατόμου, φανερώνοντας πάντοτε πολύ περισσότερα απ’ όσα οι λέξεις που χρησιμοποιεί.

- Ο προφορικός λόγος συνιστά μορφή φυσικής έκφρασης και είναι γι’ αυτό κτήμα όλων των ανθρώπων είτε έχουν παρακολουθήσει συστηματικές σπουδές είτε όχι. Σε αντίθεση, λοιπόν, με το γραπτό λόγο που προϋποθέτει ένα ικανοποιητικό επίπεδο σπουδών για την αποτελεσματική του χρήση, ο προφορικός λόγος εξυπηρετεί τις καθημερινές επικοινωνιακές ανάγκες ακόμη και αναλφάβητων ατόμων.

- Ο προφορικός λόγος διακρίνεται συνήθως για την απλότητα και τη σαφήνειά του, εφόσον δύσκολα αφήνει περιθώρια για πολύπλοκες συντακτικές δομές, όπως αυτές του γραπτού λόγου.

Τα μειονεκτήματα του προφορικού λόγου

- Ένα βασικό μειονέκτημα του προφορικού λόγου προκύπτει από την αμεσότητα έκφρασής του, που δεν επιτρέπει πάντοτε τη σχετική προετοιμασία, και αφορά την προχειρότητά του. Παρατηρούνται, έτσι, ασυνταξίες, αστοχίες στην επιλογή λέξεων λόγω βιασύνης, νοηματικά κενά λόγω της αδυναμίας του ομιλητή να ελέγξει αν ολοκλήρωσε τη νοηματική αλληλουχία των λεγομένων του, άσκοπα γεμίσματα του λόγου για να καλυφθεί ο χρόνος σκέψης, παύσεις, αλλά και ελλιπής συχνά τεκμηρίωση, εφόσον ο ομιλητής δεν έχει τον αναγκαίο χρόνο να οργανώσει με πληρότητα το λόγο του.

Η προχειρότητα του προφορικού λόγου, αν και είναι εύλογη και συνήθως συγχωρητέα, τον καθιστά εντούτοις περισσότερο ανεπίσημο και γι’ αυτό αποφεύγεται η απροσχεδίαστη χρήση του σε επίσημες ή μεγάλης βαρύτητας εκδηλώσεις, όπως είναι για παράδειγμα οι πολιτικές ομιλίες.

- Η ελλιπής οργάνωση του προφορικού λόγου και η προχειρότητά του ευθύνονται και για την αδυναμία του να αποδώσει με πληρότητα και ακρίβεια τα μεταδιδόμενα μηνύματα. Είναι σαφές, άλλωστε, πως κάθε ομιλητής, αν είχε το χρόνο να οργανώσει τις σκέψεις του, όπως αυτό συμβαίνει στο γραπτό λόγο, θα μπορούσε να αποδώσει πολύ πιο περιεκτικά και με μεγαλύτερη ακρίβεια όσα θα ήθελε να εκφράσει.

- Ο προφορικός λόγος είναι προσωρινός και οι συγκεκριμένες διατυπώσεις του ξεχνιόνται πολύ γρήγορα. Διατηρείται μόνο για περιορισμένο διάστημα στη μνήμη των συνομιλητών το γενικό του περιεχόμενο ή οι προθέσεις του. Αυτό, όμως, αποτελεί σημαντικό μειονέκτημά του, εφόσον δεν μπορεί να διασφαλίσει τη διαρκή διατήρηση των ιδεών και των απόψεων, όπως άριστα το επιτυγχάνει ο γραπτός λόγος.

Τα θετικά χαρακτηριστικά του γραπτού λόγου

- Ο γραπτός λόγος παρέχει στο άτομο τη δυνατότητα να επεξεργαστεί με προσοχή τις διατυπώσεις και τα εκφραστικά του μέσα επιτυγχάνοντας έτσι υψηλή ποιότητα λόγου. Απουσιάζουν, άρα, από το γραπτό λόγο οι αστοχίες και οι προχειρότητες του προφορικού, γεγονός που τον καθιστά ιδανικότερο για τις πιο επίσημες μορφές επικοινωνίας.

- Ο γραπτός λόγος προσφέρει στο άτομο το αναγκαίο περιθώριο χρόνου προκειμένου να οργανώσει κατάλληλα τις ιδέες και τα επιχειρήματά του. Οργάνωση που προσδίδει τελικά μεγαλύτερη ευστοχία και ακρίβεια στη γραπτή έκφραση σε σχέση με την αντίστοιχη προφορική. Το γραπτό κείμενο, επομένως, αποδίδει με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και πληρότητα τις σκέψεις του ατόμου, εφόσον αυτές είναι οργανωμένες, επαρκώς ανεπτυγμένες και έχουν επανελεγχθεί, ώστε ο γράφων να είναι βέβαιος πως δεν έχουν παραλειφθεί ουσιώδη επιχειρήματα ή ζητήματα.

- Ο γραπτός λόγος, εφόσον δεν παρέχει τη δυνατότητα διευκρινήσεων, ωθεί το άτομο σε μια αυστηρά δομημένη ανάπτυξη των σκέψεών του, με στόχο πάντοτε τη σαφή διατύπωση, ώστε να παρουσιάζεται με τον πληρέστερο τρόπο το μεταδιδόμενο μήνυμα.

- Σε αντίθεση με την προχειρότητα του προφορικού λόγου και τους συχνούς πλατειασμούς που συναντώνται σε αυτόν, ο γραπτός λόγος επιτρέπει τη νοηματική πυκνότητα, αλλά και τη διεξοδικότερη προσέγγιση του υπό ανάπτυξη ζητήματος. Ο γράφων έχει την ευχέρεια να επιλέξει τις κατάλληλες λέξεις και να προσέξει ιδιαίτερα τη δόμηση του κειμένου του.

Αντιστοίχως, έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει πληρέστερα τις εκφραστικές του δυνατότητες, παρουσιάζοντας ένα κείμενο με πιο πλούσιο λεξιλόγιο και εναλλαγή συντακτικών δομών.

- Ο γραπτός λόγος διασφαλίζει τη διατήρηση των σκέψεων του ατόμου, ξεπερνώντας χρονικά και τοπικά όρια, όπως έχει ήδη επιτευχθεί με τη φιλοσοφική σκέψη, τον ποιητικό λόγο και τα ιστορικά έργα των αρχαίων Ελλήνων. Σε αντίθεση, έτσι, με το εφήμερο του προφορικού λόγου, ο γραπτός λόγος κατορθώνει να διαφυλάξει ακέραιες τις ιδέες και τις πνευματικές επιτεύξεις των ατόμων.

Τα μειονεκτήματα του γραπτού λόγου

- Ο γραπτός λόγος στερείται εκ των πραγμάτων την αμεσότητα του προφορικού λόγου και όλα εκείνα τα παραγλωσσικά στοιχεία που τόσο ενισχύουν και εμπλουτίζουν τη διαλογική επικοινωνία. Στο πλαίσιο του γραπτού λόγου, επομένως, μπορούν μεν να αποδοθούν με πληρότητα οι σκέψεις του ατόμου και χάρη στα σημεία στίξης να υπονοηθούν στοιχεία όπως είναι η ειρωνεία, η έκπληξη, η αμφιβολία κ.λπ., δεν μπορούν όμως τα λόγια του γράφοντος να αποκτήσουν ποτέ τη ζωντάνια και το ποικιλοτρόπως ενισχυόμενο νοηματικό εύρος που παρέχει η οπτική επαφή και το άκουσμα της φωνής του ομιλητή.

- Ο γραπτός λόγος δεν προσφέρει στο άτομο τη δυνατότητα άμεσης λήψης στοιχείων ανατροφοδότησης, όπως είναι οι εκφράσεις του συνομιλητή, οι αντιδράσεις και οι απορίες του, που χαρακτηρίζουν τη ζωντανή προφορική επικοινωνία. Ο γράφων, επομένως, δεν μπορεί να γνωρίζει πραγματικά ποιος ήταν ο άμεσος αντίκτυπος των λόγων του, ούτε έχει τη δυνατότητα να δώσει άμεσα διευκρινίσεις και επεξηγήσεις στον αποδέκτη του κειμένου του. Στοιχείο που τον ωθεί βέβαια να επιδιώκει τη σαφέστερη και πληρέστερη δυνατή διατύπωση, του στερεί όμως την άμεση αλληλεπίδραση.

- Ο γραπτός λόγος δεν έχει τη φυσικότητα του προφορικού, ούτε κατακτάται με την ίδια ευκολία από όλα τα άτομα, γεγονός που τον καθιστά μέσο επικοινωνίας κυρίως των ανθρώπων που έχουν ακολουθήσει συστηματικές σπουδές κι έχουν αποκτήσει άνεση και ευχέρεια στη χρήση του.

Ο γραπτός λόγος θέτει, επομένως, εμπόδια στην επικοινωνία μεταξύ ατόμων που έχουν σημαντική απόκλιση εκπαιδευτικού υπόβαθρου, εφόσον δεν επιτρέπει πάντοτε την απλοποίηση ή τις ποικίλες αποσαφηνίσεις που τόσο διευκολύνουν την προφορική επικοινωνία ακόμη και ανάμεσα σε άτομα τελείως άνισου γνωστικού επιπέδου.

- Ο γραπτός λόγος είναι ιδιαίτερα χρονοβόρος σε σχέση με τον προφορικό, γι’ αυτό και δεν επιλέγεται για τις τρέχουσες επικοινωνιακές ανάγκες. Ο γράφων οφείλει να αφιερώσει σημαντικό χρόνο για να δομήσει σωστά το κείμενό του, να ελέγξει τις εκφραστικές του επιλογές και να διασφαλίσει τη σαφήνεια των διατυπώσεών του, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά για τη συχνή αξιοποίησή του.

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

English School

Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης [Τράπεζα Θεμάτων]

Κείμενο 1

Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Από την εποχή της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε στην επιφάνεια και το ζήτημα της αποτελεσματικής λειτουργίας αυτού του ενιαίου πολυπολιτισμικού οργανισμού, χωρίς να εμποδίζεται από τις γλωσσικές διαφορές. Με άλλα λόγια, το ερώτημα ήταν: πώς θα επιτευχθεί η επικοινωνία με παράλληλη διατήρηση της πολυφωνίας σε βαθμό που να επιτρέπει στον κάθε πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ασκεί το δικαίωμα χρήσης της μητρικής του γλώσσας; Το συγκεκριμένο ερώτημα παραμένει ανοιχτό, επειδή ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί πεδίο δραστηριότητας αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών.

Το πρόβλημα συνδέεται με ποικίλα θέματα οικονομικής ανάπτυξης, ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά και γεωπολιτικής. Το στοιχειοθετούν δύο κυρίως δεδομένα. Το πρώτο είναι η επικράτηση της αγγλικής και το δεύτερο η ανάγκη διατήρησης όλων των γλωσσών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και υπάρχουν πολλοί λόγοι που συνηγορούν υπέρ της πολυφωνίας, αναφέρουμε μόνο ότι κάθε λαός με τη γλώσσα του δημιουργεί τον πολιτισμό του. Αν κινδυνέψει η γλώσσα του, τίθεται θέμα ύπαρξης του λαού ως ιδιαίτερης οντότητας με όλα τα επακόλουθα στην ικανότητα συνεισφοράς του στο ευρωπαϊκό σύνολο.

Η κυριαρχία, όμως, της αγγλικής αποτελεί πραγματικότητα. Από τη μια χρησιμοποιείται ως πλεονέκτημα και όπλο για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά στον οικονομικο-πολιτικό ανταγωνισμό της σε παγκόσμιο επίπεδο. Από την άλλη μεριά, ωστόσο, διαπιστώνεται ότι η εξάπλωση της αγγλικής γίνεται αναπόφευκτα σε βάρος όλων των άλλων γλωσσών της Ένωσης με ορατό τον κίνδυνο της μονογλωσσίας για την Ευρώπη. Συνεπώς, θα πρέπει να βρεθεί κάποια λύση που να εξισορροπεί τα συμφέροντα και τη λειτουργικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χ. Παπαρίζος. (2004). Γλωσσική πολιτική και γλωσσική παιδεία, 208-209. Αθήνα: Gutenberg (διασκευή).

Κείμενο 2

[Γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων]

Η γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων αποτελεί σίγουρα ένα πρόβλημα, το οποίο απαιτεί λύσεις. Από την άλλη πλευρά, η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικό πλούτο, άξιο διατήρησης και καλλιέργειας. Επομένως, το να έχει κάθε Ευρωπαίος τη δυνατότητα να επικοινωνεί γνωρίζοντας και χρησιμοποιώντας δύο τουλάχιστον γλώσσες, πέραν της μητρικής του, είναι ένας στόχος πολύ σημαντικός αλλά και πολύ φιλόδοξος.

Βέβαια, για να είναι αποτελεσματική η διδασκαλία και η γνώση τριών γλωσσών, πρέπει να ενταχθεί στο γενικότερο πλαίσιο μιας διαπολιτισμικής και πολυπολιτισμικής προσέγγισης της παιδείας. Με τον τρόπο αυτόν θα υπηρετηθεί αποτελεσματικά η ανάγκη διδασκαλίας τριών γλωσσών, αλλά και θα ενισχυθεί η διδασκαλία των ευρωπαϊκών γλωσσών στα παιδιά των Ευρωπαίων που διαμένουν σε χώρες διαφορετικές από αυτήν της καταγωγής τους. Τέλος, σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών που να καθιστούν την όλη διαδικασία πιο ελκυστική στα παιδιά, αλλά και πιο προσιτή σε όλους.

Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Αριθμ. C 295/31 – 295/32. 7.10.96 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Ποιες λύσεις προτείνονται στο δεύτερο κείμενο σχετικά με τη γλωσσική επικοινωνία των Ευρωπαίων πολιτών; (60-80 λέξεις)

(μονάδες 15)

Στο δεύτερο κείμενο αναγνωρίζεται πως, αν και αποτελεί μια απαιτητική διαδικασία, είναι σημαντικό κάθε Ευρωπαίος να μαθαίνει δύο ακόμη γλώσσες πέρα από τη μητρική του, προκειμένου να διασφαλιστεί η ευρωπαϊκή γλωσσική ποικιλομορφία. Αίτημα το οποίο μπορεί να βρει την πλήρωσή του αν η διδασκαλία των επιπλέον γλωσσών, όπως και της μητρικής, ενταχθεί στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής προσέγγισης της παιδείας, που θα αναδεικνύει την αξία και των έτερων γλωσσών. Η προσέγγιση αυτή εξυπηρετεί, άλλωστε, την ανάγκη να διδάσκονται και τη δική τους γλώσσα τα παιδιά των Ευρωπαίων που μένουν σε χώρα διαφορετική από αυτή της καταγωγής τους. Τέλος, τονίζεται πως θα πρέπει να αναζητηθούν νέοι τρόποι διδασκαλίας που θα καθιστούν ελκυστική στα παιδιά την εκμάθηση ξένων γλωσσών.  

Α1. Ποιο πρόβλημα επισημαίνεται από τους συντάκτες των κειμένων και ποιες λύσεις προτείνονται; (60-80 λέξεις)

Το πρόβλημα, όπως κυρίως παρουσιάζεται στο πρώτο κείμενο, είναι το πώς θα επιτευχθεί η επικοινωνία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να επηρεαστούν αρνητικά οι ποικίλες γλώσσες των κρατών μελών. Χρειάζεται, δηλαδή, να βρεθεί μια λύση που να επιτρέπει την ύπαρξη μίας βασικής γλώσσας επικοινωνίας, της αγγλικής, με την ταυτόχρονη όμως διατήρηση και όλων των άλλων γλωσσών. Ως προς αυτό το ζητούμενο προτείνεται ως λύση στο δεύτερο κείμενο η εκμάθηση από κάθε Ευρωπαίο δύο επιπλέον γλωσσών πέρα από τη μητρική του. Εκμάθηση που για να γίνει κατά τρόπο άρτιο πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής εκπαιδευτικής προσέγγισης, με την παράλληλη αναζήτηση νέων τρόπων διδασκαλίας, που να καθιστούν τη διαδικασία αυτή πιο ελκυστική στα παιδιά, αλλά και προσιτή σε όλους.

Α1. Ποιοι προβληματισμοί διατυπώνονται από τους συντάκτες των δύο κειμένων αναφορικά με το ζήτημα της γλωσσικής επικοινωνίας των Ευρωπαίων; (60-80 λέξεις)

Το θέμα που εγείρει τους προβληματισμούς των συντακτών είναι η ανάγκη να διασφαλιστεί λειτουργική επικοινωνία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η γλωσσική ποικιλομορφία των επιμέρους λαών και άρα η ύπαρξή τους ως ιδιαίτερες οντότητες. Η επιλογή της αγγλικής γλώσσας, που προσφέρει σημαντικά οικονομικά και πολιτικά οφέλη, ως κύριου κώδικα επικοινωνίας, αφήνει ανοιχτό το θέμα της προστασίας των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών. Με δεδομένη, άλλωστε, την ανυπολόγιστη πολιτιστική αξία κάθε επιμέρους γλώσσας, η ανάγκη να διασφαλιστεί η διαφύλαξή τους είναι επιτακτική. Για το λόγο αυτό στο δεύτερο κείμενο προτείνεται η εκμάθηση δύο επιπλέον γλωσσών από κάθε Ευρωπαίο πολίτη, κατά τρόπο άρτιο, που μόνο στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής προσέγγισης της εκπαίδευσης μπορεί να επιτευχθεί.

Α1. Βασιζόμενοι στα κείμενα, να χαρακτηρίσετε με Σωστό ή Λάθος τις παρακάτω προτάσεις:

1. Στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο εμφανίστηκε το πρόβλημα του ανταγωνισμού των γλωσσών. = Σωστό

2. Στην Ευρώπη θα υπάρχει οπωσδήποτε μονογλωσσία. = Λάθος

3. Το ζήτημα της γλωσσικής επικοινωνίας των Ευρωπαίων δεν θεωρείται πρόβλημα. = Λάθος

4. Κάθε Ευρωπαίος καλό είναι, εκτός από τη μητρική του γλώσσα, να μαθαίνει και άλλες δύο γλώσσες. = Σωστό

5. Η διδασκαλία των τριών γλωσσών δεν πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής προσέγγισης της παιδείας. = Λάθος

Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου (Η κυριαρχία… Ένωσης) του πρώτου κειμένου;

(μονάδες 10)

Θεματική περίοδος: Η κυριαρχία, όμως, της αγγλικής αποτελεί πραγματικότητα.

Σχόλια: Από τη μια χρησιμοποιείται ως πλεονέκτημα και όπλο για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά στον οικονομικο-πολιτικό ανταγωνισμό της σε παγκόσμιο επίπεδο. Από την άλλη μεριά, ωστόσο, διαπιστώνεται ότι η εξάπλωση της αγγλικής γίνεται αναπόφευκτα σε βάρος όλων των άλλων γλωσσών της Ένωσης με ορατό τον κίνδυνο της μονογλωσσίας για την Ευρώπη.

Κατακλείδα: Συνεπώς, θα πρέπει να βρεθεί κάποια λύση που να εξισορροπεί τα συμφέροντα και τη λειτουργικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στη δεύτερη (Το πρόβλημα...σύνολο) και την τρίτη (Η κυριαρχία...Ένωσης) παράγραφο του πρώτου κειμένου.

2η παράγραφος: Η ανάγκη διατήρησης όλων των Ευρωπαϊκών γλωσσών παρά την κυριαρχία της αγγλικής.

3η παράγραφος: Τα οφέλη από την κυριαρχία της αγγλικής και ο κίνδυνος μονογλωσσίας.

Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή στο εσωτερικό της δεύτερης παραγράφου (Βέβαια… σε όλους) του δευτέρου κειμένου;

Η συνοχή στο εσωτερικό της παραγράφου επιτυγχάνεται με τη χρήση των ακόλουθων διαρθρωτικών εκφράσεων/λέξεων: «Με τον τρόπο αυτόν...», «αλλά και...», «Τέλος...» 

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του δεύτερου κειμένου.

1η παράγραφος: Η ανάγκη επίλυσης της γλωσσικής επικοινωνίας στην Ευρώπη και η ανεκτίμητη αξία της γλωσσικής ποικιλομορφίας.

2η παράγραφος: Πώς θα γίνει αποτελεσματικότερη η διδασκαλία ξένων γλωσσών στο ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό σύστημα.

Β1. «Θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών που να καθιστούν την όλη διαδικασία πιο ελκυστική στα παιδιά».

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω περίοδο, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων. (μονάδες 10)

Θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών που να καθιστούν την όλη διαδικασία πιο ελκυστική στα παιδιά. Καίρια επιλογή, ως προς αυτό, μπορεί να αποτελέσει η αξιοποίηση όλων εκείνων των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, προκειμένου η διδασκαλία να καθίσταται πιο ενδιαφέρουσα και να επιτρέπει την ενεργή και αυτόβουλη συμμετοχή των μαθητών. Η χρήση του διαδικτύου για τη διαδραστική επαφή με φυσικούς ομιλητές της διδασκόμενης γλώσσας, τα εκπαιδευτική παιχνίδια, αλλά και η μουσική μπορούν να λειτουργήσουν ενισχυτικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις του πρώτου κειμένου με την έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: γλωσσικές διαφορές, συνδέεται, θέματα, πολυφωνίας, αποτελεί.

Οι γλωσσικές διαφορές μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και αποτελούν μείζον θέμα ως προς τη δυνατότητα απρόσκοπτης επικοινωνίας, δεν παύουν να είναι κι ένα από τα θέματα που συνδέεται με την πολυποίκιλη πολιτισμική ταυτότητα της Ευρώπης. Ο γλωσσικός πλούτος αποτελεί μέρος μόνο της ιστορικής, πνευματικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς των ευρωπαϊκών λαών, που τόσο έχουν επηρεάσει το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Το ζήτημα διατήρησης της πολυφωνίας αποτελεί, επομένως, και ζήτημα διατήρησης του πλούσιου πολιτισμικού αυτού υλικού.

Β1. «Η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικό πλούτο».

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μια παράγραφο 60-80 λέξεων.

Η ευρωπαϊκή γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικό πλούτο, η διατήρηση του οποίου αποτελεί διαχρονικό και απολύτως σημαντικό αίτημα. Ας μη λησμονούμε, άλλωστε, πως κάθε γλώσσα εμπεριέχει και εκφράζει κατά τρόπο σαφή την ιδιαίτερη ταυτότητα και το μοναδικό τρόπο αντίληψης του κάθε λαού. Κάθε γλώσσα πλουτίζει τη συλλογική γνώση με πλήθος συγκινησιακών και νοητικών συλλήψεων που συχνά δεν έχουν το αντίστοιχό τους σε άλλες γλώσσες. Οι γλώσσες, λοιπόν, φέρουν μέσα τους τα βιώματα, τις αντιλήψεις και τις ιδέες ενός ολόκληρου λαού, γεγονός που τις καθιστά πολύτιμες και άξιες σεβασμού.  

Β1. α. Να γράψετε ένα συνώνυμο χρησιμοποιώντας καθεμιά από τις λέξεις με την έντονη γραφή, με βάση τη σημασία που αυτές έχουν στο πρώτο κείμενο: επικράτηση, συνηγορούν.  (μονάδες 4)

επικράτηση = υπερίσχυση

συνηγορούν = υποστηρίζουν

Β1. β. Να δημιουργήσετε μία περίοδο 20-30 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις συνώνυμες λέξεις.  (μονάδες 6)

Η υπερίσχυση της αγγλικής γλώσσας έναντι των άλλων ευρωπαϊκών βασίστηκε σε αρκετούς λόγους οικονομικής και πολιτικής υφής που επαρκούν για να ξεπεραστούν οι αντιρρήσεις όσων υποστηρίζουν τη χρησιμοποίηση κάποιας άλλης γλώσσας.

Β1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση χρησιμοποιώντας το αντώνυμο καθεμιάς από τις λέξεις των κειμένων με την έντονη γραφή: εμποδίζεται, πλεονέκτημα, σημαντικός, αποτελεσματική, γενικότερο.

- Η οικονομική δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων διευκολύνεται συχνά με την έγκριση άτοκων ή χαμηλότοκων δανείων.

- Το βασικό του μειονέκτημα είναι η αναποφασιστικότητα.

- Η όλη διαδικασία καθυστέρησε για έναν επουσιώδη λόγο, που όλοι εξέλαβαν ως απλή πρόφαση.

- Η προσέγγιση που ακολουθείται είναι προφανώς αναποτελεσματική, εφόσον η φοροδιαφυγή συνεχίζεται.

- Το ζήτημα της γλωσσικής διδασκαλίας έχει πάντοτε ειδικότερο ενδιαφέρον για τους φιλολόγους.

Β2.α. Ο τίτλος του πρώτου κειμένου είναι κυριολεκτικός/δηλωτικός ή μεταφορικός/συνυποδηλωτικός;  (μονάδες 5)

Ο τίτλος είναι κυριολεκτικός.

Β2.β. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο στο πρώτο κείμενο. (μονάδες 10)

- Θα αποτελέσει η αγγλική το δολοφόνο των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών;

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω φράσεις/προτάσεις των κειμένων χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική/δηλωτική και ποιες με μεταφορική / συνυποδηλωτική σημασία:

1. «ήρθε στην επιφάνεια [...] το ζήτημα»

= Μεταφορική

2. «το συγκεκριμένο ερώτημα παραμένει ανοιχτό»

= Μεταφορική

3. «τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών»

= Κυριολεκτική

Β2. «θα πρέπει να αναζητηθούν συστηματικά νέοι τρόποι εκμάθησης ξένων γλωσσών»:

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της παθητικής σύνταξης από τον συγγραφέα του δεύτερου κειμένου.  (μονάδες 5)

Η επιλογή της παθητικής σύνταξης έγινε προκειμένου να δοθεί έμφαση στην ενέργεια, στην αναζήτηση δηλαδή νέων τρόπων εκμάθησης ξένων γλωσσών, και όχι στο υποκείμενο της ενέργειας, στο από ποιους δηλαδή θα πρέπει να γίνει αυτή η αναζήτηση.

2. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.  (μονάδες 10)

«Θα πρέπει να αναζητήσουν συστηματικά νέους τρόπους εκμάθησης ξένων γλωσσών»

Β2. Ποιες από τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις των παρακάτω προτάσεων του πρώτου κειμένου έχουν μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία και ποιες έχουν κυριολεκτική/δηλωτική σημασία;

1. Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας.

= Μεταφορική

2. Από την εποχή της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε στην επιφάνεια και το πρόβλημα.

= Μεταφορική

3. Πώς θα επιτευχθεί η επικοινωνία με παράλληλη διατήρηση της πολυφωνίας;

= Κυριολεκτική

4. Η κυριαρχία της αγγλικής αποτελεί πρόβλημα.

= Μεταφορική

Κείμενο 2

[Θετικά σχόλια για την επιλογή χρήσης της ελληνικής γλώσσας]

Θετικά σχόλια για την επιλογή χρήσης της ελληνικής γλώσσας, κατά τη διάρκεια των επίσημων εγκαινίων έναρξης της ελληνικής Προεδρίας, δημοσιεύονται σε άρθρο του ιστολογίου Τα παρασκήνια των Βρυξελλών (Coulisses de Bruxelles).

Ο δημοσιογράφος σχολιάζει ότι η «θριαμβευτική και αλαζονική» αγγλοφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχθηκε ένα «χτύπημα» στην Αθήνα. Εξηγεί ότι η ελληνική Προεδρία επέλεξε να εκφραστεί στα Ελληνικά, με ταυτόχρονη μετάφραση στα Αγγλικά και τα Γαλλικά, σε αντίθεση με άλλες Προεδρίες που δεν παρείχαν καμία διερμηνεία. «Ένα καλό παράδειγμα για όσους τεχνοκράτες νομίζουν ότι 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν για μητρική τους γλώσσα τα Αγγλικά», τονίζει ο δημοσιογράφος και διατυπώνει την άποψη ότι η επικράτηση της αγγλικής γλώσσας στις Βρυξέλλες δεν είναι τυχαία, παρόλο που υπάρχουν 23 επίσημες γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τρεις γλώσσες εργασίας (Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά), ενώ τα Αγγλικά και τα Γαλλικά είναι οι δύο γλώσσες του κέντρου τύπου, επισημαίνει. Ευχαριστεί, λοιπόν, την Ελλάδα γι’ αυτή την επιλογή.

Από την ιστοσελίδα της Εφ. Η Καθημερινή, 15.01.2014 (διασκευή).

Α1. Σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, ο αρθρογράφος είναι υπέρ ή κατά της αποκλειστικής χρήσης της αγγλικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (60-80 λέξεις)  (μονάδες 15)

Ο αρθρογράφος είναι κατά της αποκλειστικής χρήσης της αγγλικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εφόσον η γλώσσα αυτή δεν είναι η μητρική γλώσσα του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης. Ειδικότερα επισημαίνει πως οι επίσημες γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 23, έστω κι αν χρησιμοποιούνται μόλις τρεις ως γλώσσες εργασίας και μόλις δύο από το κέντρο τύπου. Είναι, άρα, απαράδεκτο, αν και όχι τυχαίο, το να χρησιμοποιείται αποκλειστικά η αγγλική, αφού επί της ουσίας δεν είναι η μητρική γλώσσα και των 500 εκατομμυρίων κατοίκων της Ευρώπης.

Α1. Ποια άποψη εκφράζουν τα δύο κείμενα για τη θέση της αγγλικής γλώσσας στην Ευρωπαϊκή Ένωση; (60 -80 λέξεις)  (μονάδες 15)

Κοινή διαπίστωση και των δύο κειμένων είναι το γεγονός ότι η αγγλική γλώσσα έχει κυριαρχήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση εις βάρος των άλλων γλωσσών. Στο πρώτο κείμενο εντούτοις επισημαίνεται πως η γλώσσα αυτή προσφέρει σημαντικά οικονομικά και πολιτικά οφέλη στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνισμού, γι’ αυτό και η χρήση της αποτελεί πλεονέκτημα. Το δεύτερο κείμενο, από την άλλη, δεν ασχολείται με τους λόγους επικράτησης της αγγλικής, αλλά περισσότερο με το γεγονός ότι αυτή συνοδεύεται από μια αλαζονική και επιζήμια αγνόηση των υπόλοιπων ευρωπαϊκών γλωσσών.

Α2. Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου (Ο δημοσιογράφος σχολιάζει……... την επιλογή) του δεύτερου κειμένου;

(μονάδες 10)

Θεματική περίοδος: Ο δημοσιογράφος σχολιάζει ότι η «θριαμβευτική και αλαζονική» αγγλοφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχθηκε ένα «χτύπημα» στην Αθήνα.

Σχόλια: Εξηγεί ότι η ελληνική Προεδρία επέλεξε να εκφραστεί στα Ελληνικά, με ταυτόχρονη μετάφραση στα Αγγλικά και τα Γαλλικά, σε αντίθεση με άλλες Προεδρίες που δεν παρείχαν καμία διερμηνεία. «Ένα καλό παράδειγμα για όσους τεχνοκράτες νομίζουν ότι 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν για μητρική τους γλώσσα τα Αγγλικά», τονίζει ο δημοσιογράφος και διατυπώνει την άποψη ότι η επικράτηση της αγγλικής γλώσσας στις Βρυξέλλες δεν είναι τυχαία, παρόλο που υπάρχουν 23 επίσημες γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τρεις γλώσσες εργασίας (Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά), ενώ τα Αγγλικά και τα Γαλλικά είναι οι δύο γλώσσες του κέντρου τύπου, επισημαίνει.

Κατακλείδα: Ευχαριστεί, λοιπόν, την Ελλάδα γι’ αυτή την επιλογή.

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις τρεις παρακάτω φράσεις/προτάσεις των κειμένων χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική / δηλωτική και ποιες με μεταφορική / συνυποδηλωτική σημασία:

1. «κάθε λαός με τη γλώσσα του δημιουργεί τον πολιτισμό του»

= Κυριολεκτική

2. «η εξάπλωση της αγγλικής»

= Μεταφορική

3. «ο δημοσιογράφος σχολιάζει»

= Κυριολεκτική

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του πρώτου και του δεύτερου κειμένου με την έντονη γραφή: πολυφωνίας, μονογλωσσίας, μητρική [τους] γλώσσα, επικράτηση της αγγλικής γλώσσας, επιλογή.  (μονάδες 10)

Η επικράτηση της αγγλικής γλώσσας αν και αποτελεί μια επιλογή με σημαντικά οφέλη για την ανταγωνιστική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γίνεται εντούτοις εις βάρος της πολυφωνίας στη γηραιά ήπειρο. Η πλειονότητα, άλλωστε, των κατοίκων της Ευρώπης δεν έχει ως μητρική γλώσσα την αγγλική, γι’ αυτό και στην ολοένα και ευρύτερη χρήση της αγγλικής βλέπει με ανησυχία τον κίνδυνο μελλοντικής μονογλωσσίας, που θα σημάνει το τέλος των λιγότερο ισχυρών ευρωπαϊκών γλωσσών.

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις του πρώτου κειμένου χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική / δηλωτική και ποιες με μεταφορική /

συνυποδηλωτική σημασία:

1. «Από την εποχή της ίδρυσης της ΕΟΚ ήρθε στην επιφάνεια και το πρόβλημα».

= Μεταφορική

2. «Αν και δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουμε τους λόγους που συνηγορούν υπέρ της πολυφωνίας».

= Κυριολεκτική

3. «Η κυριαρχία όμως της αγγλικής αποτελεί πραγματικότητα».

= Μεταφορική